Kilka dni temu opublikowano wyniki ogólno unijne akcji dotyczącej autentyczności miodu, jego składu oraz zanieczyszczeń cukrami. W okresie od listopada 2021 do lutego 2022 pobrano losowo 320 próbek pochodzących z 20 różnych krajów. Próbki zostały pobrane w 16 krajach członkowskich UE, a także w Norwegii oraz Szwajcarii.
Próbki miodów zostały wysłane do „Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej” (JRC) w celu analizy, która wykazała, że 147 z nich czyli 46% było podejrzanych
o zafałszowanie. Oznacza to niezgodność z ogólnymi przepisami unijnej dyrektywy dot. miodu. Z przeprowadzonych badań wynika, iż syropy cukrowe wytwarzane z kukurydzy są obecnie rzadko stosowane do fałszowania miodu. Zastąpione zostały one syropami wytworzonymi z ryżu, pszenicy lub buraków cukrowych.
Poniżej zamieszczam grafikę, która przedstawia wyniki badań. Kolorem niebieskim oznaczono próbki o prawidłowych wynikach, a na pomarańczowo próbki zafałszowane.
Ciekawostka: Polska jest krajem gdzie import miodu z Ukrainy oraz ChRL (Chiny) jest największy w całej Unii Europejskiej! Większa część tego miodu pozostaje na krajowym rynku, co doprowadza nas do bardzo niepokojącej konkluzji. Wysokiej jakości miód polski eksportowany jest głównie na zachód, gdzie za dobry produkt można otrzymać lepszą cenę aniżeli w naszym kraju. Powstająca przez to luka na rynku polskim wypełniona zostaje miodem importowanym podejrzanej jakości np. z Ukrainy oraz Chin.
Trochę informacji na temat unijnej sieci na rzecz przeciwdziałaniu fałszowaniu żywności:
Służby Komisji – na wniosek co najmniej jednego państwa UE lub z inicjatywy własnej – mogą koordynować działania na szczeblu UE. Taka sytuacja ma miejsce, gdy podmioty w kilku państwach członkowskich angażują się w potencjalny proceder oszukańczy i gdy takie podejrzenie stanowi ryzyko dla zdrowia albo znaczne ryzyko społeczno-gospodarcze. Kryteria podjęcia decyzji w sprawie takiej koordynacji na szczeblu UE uwzględniają powagę takiego ryzyka, wiarygodność dostępnych informacji oraz ich podobieństwo do wcześniejszych zdarzeń. Jeżeli podejrzenie dotyczy importowanych produktów, Komisja kontaktuje się z odpowiednimi krajami spoza UE i zwraca się do nich o przekazanie ukierunkowanych informacji oraz przeprowadzenie szczegółowego dochodzenia.
Miód jest produktem naturalnym, który od czasów starożytnych jest ceniony za swoje właściwości słodzące. Przepisy UE mają na celu zachowanie czystości miodu jako nieprzetworzonego surowego produktu rolnego, z wyjątkiem przypadków modyfikowania jego składu chemicznego.
W pkt 1 załącznika I do dyrektywy Rady 2001/110/WE przedstawiono następującą definicję: „miód jest naturalnie słodką substancją produkowaną przez pszczoły Apis melliferaz nektaru roślin lub wydzielin żywych części roślin, lub wydzielin owadów wysysających żywe części roślin, zbieranych przez pszczoły, przerabianych przez łączenie specyficznych substancji z pszczół, składanych, odwodnionych, gromadzonych i pozostawionych w plastrach miodu do dojrzewania”. W dyrektywie określono również kryteria dotyczące składu miodu (przeznaczonego do spożycia przez ludzi) oraz powiązane z nimi wymogi w zakresie etykietowania. Wymogi te muszą być spełnione przed wprowadzeniem miodu do obrotu w UE.
Naturalne cukry są jednym z głównych składników miodu i mogą występować w różnych ilościach w zależności od źródła botanicznego. W dyrektywie Rady 2001/110/WE odnoszącej się do miodu ustanowiono dwa wymogi dotyczące zawartości cukru:
- suma zawartości fruktozy i glukozy nie może być mniejsza niż 60 g/100 g w przypadku miodu kwiatowego oraz nie mniejsza niż 45 g/100 g w przypadku miodu spadziowego i mieszanek pokrewnych;
- zawartość sacharozy nie może przekraczać 5 g/100 g. W przypadku kilku szczególnych źródeł botanicznych, takich jak suchodrzew francuski, eukaliptus i lawenda, ustanowiono jednak wyższe wartości graniczne.
Organizacje producentów oraz stowarzyszenia ochrony konsumentów wielokrotnie zgłaszały obawy dotyczące możliwych przypadków fałszowania miodu. Obawy te zostały poparte
wynikami pierwszego skoordynowanego planu kontroli realizowanego w latach 2015 – 2017, które potwierdziły, że co najmniej 14% skontrolowanych próbek nie spełniało norm czystości, a także liczbą zgłoszeń w sieci powiadamiania i współpracy, która ułatwia wymianę informacji administracyjnych oraz współpracę między państwami członkowskimi w zakresie kontroli urzędowych w łańcuchu rolno-spożywczym.
Miód jest naturalną substancją produkowaną przez pszczoły miodne. Nie może zawierać żadnych dodatkowych składników (np. cukru, dodatków do żywności, aromatów itp.).
Miód może być fałszowany przez dodanie różnych substancji, takich jak cukier lub woda ( najczęściej stosowaną substancją jest cukier). Niedrogie syropy cukrowe stosuje się w celu zwiększenia objętości miodu, a ich skuteczne wykrywanie nadal stanowi złożony problem, nawet przy zastosowaniu zaawansowanych metod analizy. Oszukańcze praktyki stosuje się również w przypadku informacji o źródle botanicznym lub innych właściwościach miodu w celu zmiany postrzegania jakości i wartości produktu przez konsumenta. Miód produkowany na określonym obszarze geograficznym przy użyciu określonych metod produkcji może być sprzedawany jako produkt wysokiej jakości o szczególnych cechach (ChNP – chroniona nazwa pochodzenia – lub ChOG – chronione oznaczenie geograficzne). Miody objęte ChNP/ChOG osiągają wyższe ceny, są atrakcyjnym celem oszustów, którzy nieprawidłowo deklarują pochodzenie zwykłego miodu w celu zwiększenia zysków. Deklaracje pochodzenia geograficznego mogą być również fałszowane w celu obejścia przepisów dotyczących cła. Stosowane są również inne praktyki oszukańcze polegające na podawaniu błędnego składu lub nieprawidłowych informacji na etykietach. Przykładowo nazwa „miód” może być niezgodnie z prawem nadana produktowi składającemu się częściowo lub w całości z produktu niższej jakości, takiego jak „miód piekarski”.
Jakie były cele skoordynowanego działaniu UE „From the hives” ?
Celem tego działania było zgromadzenie informacji na temat przypadków importowania do Unii miodu niespełniającego wymogów poprzez pobieranie próbek oraz ich analizę. Analizy były ukierunkowane wyłącznie na wykrywanie miodu, co do którego istniało podejrzenie, że zawiera dodatek syropu cukrowego (lub syropów cukrowych). Skoordynowane działanie przebiegało w trzech etapach:
– pobranie próbek miodu na granicach UE;
– zebranie informacji dotyczących identyfikowalności oraz
– prowadzenie dochodzeń na terenie UE w miejscach importu, przetwarzania, mieszania i pakowania.
Jakie podmioty były zaangażowane w skoordynowane działanie UE „From the Hives”
i jakie pełniły role ?
Koordynatorem a zarazem inicjatorem działania była Dyrekcja Generalna Komisji Europejskiej ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności.
Szesnaście państw członkowskich (Belgia, Bułgaria, Republika Czeska, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Węgry, Irlandia, Włochy, Litwa, Polska, Rumunia, Hiszpania, Szwecja) oraz Norwegia i Szwajcaria, zgłosiły się dobrowolnie do udziału we wstępnym etapie pobierania próbek. Musiały one również określić miejsce przeznaczenia przesyłek poddawanych kontroli przed przystąpieniem do dalszych dochodzeń. Dalsze dochodzenia dotyczyły wszystkich państw członkowskich i państw EFTA1, które stanowiły kraje przeznaczenia przesyłek wzbudzających podejrzenia. Dochodzenia te były prowadzone w miejscach importu, przetwarzania, mieszania i pakowania.
Organy państw członkowskich i państw EFTA otrzymały:
– wsparcie analityczne od centrum wiedzy na temat fałszowania i jakości żywności zarządzanego przez JRC;
– wsparcie informacyjne od Dyrekcji Generalnej Komisji Europejskiej ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności w celu zebrania informacji zarówno od eksporterów, jak i importerów (wcześniejsze operacje w zakresie importu zarejestrowane w systemie TRACES2 oraz przypadki braku zgodności i podejrzeń o fałszowanie żywności zarejestrowane już w ramach sieci powiadamiania i współpracy);
– wsparcie informacyjne i dochodzeniowe ze strony Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF), po złożeniu stosownego wniosku.
Organy państw członkowskich i państw EFTA pobierały próbki miodu w punktach kontroli granicznej w okresie od listopada 2021 r. do lutego 2022 r. W przypadku gdy przesyłka zawierająca miód zgłoszona do kontroli importu składała się z więcej niż jednej partii produkcyjnej, pobierano próbki tylko z jednej partii. Z danej partii pobierano kilka podwielokrotnych części próbki w celu uzyskania próbki zbiorczej, którą wysyłano do JRC do analizy.
Parę słów na koniec…
Z przeprowadzonych badań wynika, że syropy cukrowe wytwarzane z kukurydzy są obecnie rzadko stosowane do fałszowania miodu. Zostały one zastąpione syropami wytworzonymi głównie z ryżu, pszenicy czy buraków cukrowych. Istotna różnica w cenie między autentycznym miodem a syropami cukrowymi wyjaśnia, dlaczego oszustwa w miodzie są bardzo opłacalne. Litr syropu ryżowego kosztuje około 2 [zł]. Powszechnie wiadomo, ze miód jest znacznie droższy. Dobrej jakości miód wielokwiatowy dla przykładu to koszt koszt 45-55 zł za słoik o pojemności 900[ml]. Jak widać, różnica jest astronomiczna. Dlatego zachęca do fałszowania tego wspaniałego produktu na niespotykaną skalę.
